Azərbaycan Konstitusiyası - Müstəqilliyin Hüquqi Bünövrəsi

Naxçıvan Dövlət Universitetinin 1-ci kurs tələbəsi Səbuhi Zahirli Azərbaycan Konstitusiyası haqqında məqalə hazırlayıb. 

1995-ci ilin Konstitusiyasının Qəbul Edilməsi

SSRİ-nin süqutundan sonra, 1991-ci ildə müstəqilliyini elan edən Azərbaycan, keçmişin miras qanunlarından uzaq, müasir hüquqi sistemə keçidə ehtiyac duyurdu. Bu məqsədlə, xalqın iradəsi və milli maraqları nəzərə alınaraq, yeni konstitusiya layihəsi hazırlandı. 12 noyabr 1995-ci ildə keçirilən ümumxalq referendumu nəticəsində Azərbaycan Respublikasının müstəqil konstitusiyası qəbul olundu və 27 noyabrda qüvvəyə mindi. Bu hadisə, ölkənin siyasi və hüquqi sisteminin təməl daşlarından biri olaraq tarixi əhəmiyyət kəsb edir.

Konstitusiyanın Əsas Prinsipləri

Azərbaycan Konstitusiyası, ölkənin müstəqilliyini və suverenliyini təmin etməklə yanaşı, aşağıdakı əsas prinsiplərə əsaslanır:

- Suverenlik və Müstəqillik: Dövlətin beynəlxalq hüquqda tanınmış müstəqil varlıq kimi mövqeyinin təmin edilməsi.

- Demokratiya: Hakimiyyətin xalqın iradəsi ilə formalaşması və seçkilər vasitəsilə təmsil olunması.

- Hüquqi Dövlət Prinsipi: Qanunların ali olması, dövlətin idarəetməsində hüquqi norma və qaydaların tətbiq edilməsi.

- İnsan Hüquq və Azadlıqlarının Qorunması: Hər bir vətəndaşın hüquqlarının və azadlıqlarının təmin olunması və dövlət tərəfindən müdafiəsi.

- Hakimiyyətin Ayrılması: Dövlət hakimiyyətinin qanunverici, icraedici və məhkəmə orqanlarına bölünməsi və bu orqanların bir-birinə qarşı müstəqil nəzarət mexanizmlərinin qurulması.

Bu prinsiplər, Azərbaycanın müasir dövlətçilik modelini və hüquqi sistemini formalaşdıran əsas sütunlardır.

Konstitusiyanın Azərbaycan Üçün Əhəmiyyəti

Konstitusiyanın qəbul edilməsi ilə Azərbaycan, hüquqi cəhətdən tam müstəqil dövlət kimi fəaliyyət göstərməyə başladı. Bu sənəd, ölkənin idarəetmə sisteminin qurulması, insan hüquqlarının qorunması və sosial-iqtisadi sabitliyin təmin edilməsi üçün zəmin yaratdı.

Əsas əhəmiyyət nöqtələri:

- Hüquqi Baza: Dövlətin siyasi, iqtisadi və sosial sisteminin qurulmasında əsas rol oynayır.

- İnsan Hüquqları: Hər bir vətəndaşın hüquq və azadlıqlarının təmin olunması dövlətin prioritetlərindən biridir.

- Siyasi Sabitlik: Demokratik prinsiplərin təsdiqi, dövlət idarəçiliyində şəffaflığın və ədalətin təmin olunmasına xidmət edir.

- Beynəlxalq İnkişaf: Azərbaycan, beynəlxalq hüquq normalarına uyğun hərəkət edərək, qlobal inteqrasiyada öz yerini möhkəmləndirib.

Təkmilləşdirilmə və Dəyişikliklər

Azərbaycan Konstitusiyası zamanın tələblərinə uyğun olaraq təkmilləşdirilmişdir. 2002, 2009 və 2016-cı illərdə keçirilmiş referandumlar nəticəsində konstitusiyada müəyyən dəyişikliklər edilib. Bu yeniliklər, prezidentin səlahiyyətlərinin yenidən müəyyənləşdirilməsi, seçki sistemində islahatların tətbiqi və insan hüquqlarının daha geniş qorunması kimi sahələri əhatə edir. Bu dəyişikliklər, ölkənin demokratik inkişaf prosesini daha da möhkəmləndirmək məqsədilə həyata keçirilmişdir.

Nəticə

1995-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Konstitusiyası, milli iradənin və müstəqil dövlət qurmaq arzularının ən aydın ifadəsidir. O, yalnız hüquqi sənəd olmaqla qalmayıb, eyni zamanda Azərbaycan cəmiyyətinin dəyərlərini, demokratik prinsiplərini və insan hüquqlarını özündə cəmləşdirən bir bünövrədir. Konstitusiyanın prinsipləri və müddəaları, ölkənin hüquqi və siyasi sisteminin inkişafında böyük rol oynayır və gələcək nəsillərə örnək olaraq qalır.

Mənbələr

1. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası (1995-ci il, son dəyişikliklərlə) – e-Qanun

2. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Rəsmi Saytı – president.az

3. Azərbaycan Milli Məclisinin Rəsmi Saytı – meclis.gov.az

4. Hüquq və İnsan Haqları üzrə Elmi-Tədqiqat İnstitutu

5. Beynəlxalq hüquqi araşdırmalar və konstitusiya hüququ üzrə akademik məqalələr